W ubiegły weekend (2-3 września) ponad 40 komisji Inicjatywy Pracowniczej spotkało się w Krakowie, gdzie dyskutowaliśmy o rozwoju związku, jego przyszłości, obecnych problemach i potencjalnych rozwiązaniach. Zjazd poprzedzony był (1 września) seminarium „Nie jesteśmy robotami!”, podczas którego omawiane były dwa główne problemy: przeciążenie pracą (badanie wydatku energetycznego), a także wypadki przy pracy.

Nie jesteśmy robotami

W dniu poprzedzającym Zjazd Roboczy Inicjatywy Pracowniczej, czyli w piątek 1 września, odbyło się seminarium dotyczące zagadnień szeroko rozumianego BHP. Dariusz Smoliński, nadinspektor pracy w słupskim Oddziale Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku, który specjalizuje się w ustalaniu wydatków energetycznych, omówił zagadnienia dotyczące „ręcznych prac transportowych oraz innych prac związanych z wysiłkiem fizycznym, ryzyka zawodowego przy ręcznych pracach transportowych oraz ochrony pracowników przy tego rodzaju pracach, w tym wydatku energetycznego na wykonywanie prac związanych z wysiłkiem fizycznym”. Zaprezentował doświadczenia Państwowej Inspekcji Pracy w tym zakresie. Stwierdził m.in., że efektem nadmiernego wysiłku fizycznego „jest obciążenie pracą narządów ruchu, co skutkuje uciążliwością i szkodliwością pracy. Ocena obciążenia fizycznego polega na analizie zmian energetycznych podczas wysiłku fizycznego wykonywanego podczas czynności roboczych. Prelegent, powołując się na ustalenia J. Bugajskiej, zdefiniował wydatek energetyczny jako: „ilość energii produkowanej przez organizm podczas wykonywania czynności roboczej”. Najogólniej mówiąc dla mężczyzn wydatek energetyczny 1500-2000 kcal na 8 godz. stanowi, że pracę uznajemy za bardzo ciężką, a pracodawca ma obowiązek wydać napoje i posiłki profilaktyczne. Powyżej 2400 kcal praca jest po prostu wzbroniona. Dla kobiet te wydatki energetyczne wynoszą analogicznie 1000-1200 i powyżej 1200 kcal.

Przynajmniej z niektórych badań wynika, że wydatki energetyczne pracowników i pracownic są przekraczane, ale problem polega na wykazaniu tego. Dlatego też podczas seminarium analizowano różne metody badania wydatków energetycznych. O problemach z tym związanych opowiadał nasz kolega Krystian Drążkiewicz, Zakładowy Społecznych Inspektor Pracy i działacz Komisji Międzyzakładowej przy Avon Distribution Poland z Garwolina. Tytuł jego prezentacji brzmiał: „Przeciążenie pracą, pomiary wydatków energetycznych i skrócenie czasu pracy – doświadczenia pracownicze”. Okazała się, że na niektórych stanowiska w tej firmie, gdzie zadania wykonują kobiety, w trakcie pracy przez 8 godz. przekroczeń norm energetycznych nie było, ale już przy pracy 12-godzinne - tak. W związku z tym pracodawca zmuszony był odstąpić od wydłużania ponad miarę czasu pracy.

Ekologia pracy

W drugiej części seminarium głos zabrał Jarosław Łucka, biegły sądowy ds. BHP Sądu Okręgowego w Poznaniu, ekspert ds. BHP Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, dyrektor biura BHP Polskiego Towarzystwa Ekspertów i Biegłych Sądowych. Mówił on o „Ustalaniach okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy z uwzględnieniem roli, zadań i uprawnień Społecznych Inspektorów Pracy”. J. Łucka kładł przede wszystkim nacisk, na co SIP-owcy powinny zwrócić uwagę w trakcie m.in. ustalania przyczyn wypadków przy pracy. Pomimo bardzo szczegółowego charakteru referatu, na jego zakończenie posypało się z sali wiele pytań. Trzeba dodać, iż Seminarium odbyło się dzięki inicjatywie i wkładowi pracy organizacyjnej oraz merytorycznej naszej koleżanki Marty Rozmysłowicz (Komisja Krajowa, Zespół ds. Prawnych).

Drugiego dnia (sobota) właściwy Zjazd Roboczy IP rozpoczął się od prezentacji wniosków, jakie wypływały z piątkowego seminarium. Ale prezentacja pt. „Zagrożenia w środowisku pracy” miała także szerszych charakter. Przede wszystkim Inicjatywa Pracownicza (m.in. w ramach prac Zespołu ds. Klimatu i Ekologii) stara się zdefiniować podejście ekologiczne z perspektywy miejsca pracy. Szkodliwe środowisko pracy oraz praca w szczególnych warunkach wpływa na zdrowie wielu z nas. Szczególnie poruszenie na sali wywołały, zaprezentowane przez Bartosza Kurzycę (Komisja Krajowa) wyniki badań dotyczących powiązania pracy w nocy ze wzrostem ryzyka zachorowania na raka – m.in. raka piersi u kobiet i prostaty u mężczyzn. B. Kurzyca przedstawił też wyniki przeprowadzonej ankiety wśród związkowców i związkowczyń IP. Wynikało z niej, że relatywnie duży odsetek pracowników odczuwa uszczerbek na zdrowiu i przemęczenie w wyniku pracy. Mówiono także o negatywnym wpływie stresu oraz o obciążeniach nie tylko pracy fizycznej, ale także umysłowej i pewnej archaiczności tego podziału (np. fizyczne uciążliwości pracy przy komputerze, telemarketerów czy osób — np. psychologów — pracujących w szeroko rozumianej interwencji kryzysowej itp.). Celem dyskusji było wspólne wytyczenie kierunków działań związku na rzecz przeforsowania zmian dla skutecznego zabezpieczenia zdrowia pracowników. Między innymi w tym celu nagrywano na wideo wypowiedzi przedstawicielek i przedstawicieli poszczególnych firm, którzy mówili o specyfice obciążeń pracy w ich zakładzie pracy. Mamy nadzieję, że materiał ten poszerzy także perspektywę ruchu ekologicznego w Polsce. (Dziękujemy koleżankom ze struktur młodzieżowych Inicjatywy Pracowniczej za pomoc w nagraniach.)

Ku większej koordynacji

W kolejnym panelu Jakub Grzegorczyk z Komisji Krajowej podjął się przedstawić zagadnienia dotyczące koniecznych zmian strukturalnych i problemu koordynacji branż. Była to poniekąd kontynuacja dyskusji z poprzedniego Krajowego Zjazdu Delegatów i Delegatek (marzec 2022), gdzie udało się tylko zasygnalizować konieczność poszerzenia Komisji Krajowej i wyłonienia z niej Prezydium KK. Jak to sprecyzował J. Grzegorczyk dyskusja na ten temat jest podyktowana – po pierwsze – koniecznością zadecydowania o kierunku zmian statutowych, jakie Komisja Krajowa powinna przygotować na XIII Krajowy Zjazd Delegatów i Delegatek Związku (luty/marzec 2024 r.) oraz – po drugie — mówienia różnych rozwiązań organizacyjnych, które pozwolą na ściślejszą współpracę, integrację oraz koordynację podstawowych jednostek organizacyjnych IP (komisji zakładowych, międzyzakładowych i środowiskowych) w wymiarze branżowym oraz regionalnym. Dyskusja nie przyniosła ostatecznych rozstrzygnięć, miała raczej charakter konsultacyjny. Postanowiono jednak, że KK rozpisze ankietę w tej sprawie i zasięgnie opinii podstawowych organizacji związku. Jednoczesność Zjazd został wykorzystany, aby podjąć próby zintegrowania branż, których przedstawiciele i przedstawicielki mieli się spotkać trzeciego dnia Zjazdu, czyli w niedzielę do południa.

Nie prawo, ale swoboda

Trzeci sobotni panel przygotował Piotr Krzyżaniak (Komisja Krajowa, Zespół ds. Prawnych), który mówił o tym, że działalność związkowa musi wynikać z uznania autonomii organizacji. Działalność ta, jako przejaw wolności związkowej nie podlega reglamentacji prawnej. Stąd nie jest szczegółowo uregulowana w ustawie. Mimo to pracodawcy, za pośrednictwem wyspecjalizowanych kancelarii prawnych próbują za wszelką cenę wykazać, iż działalność związkowa jest ograniczona wyłącznie do tego, co zaakceptował pracodawca. Promują oni koncepcję umowy regulującej prowadzenie działalności związkowej w zakładzie pracy czy też kwestionują legalność prowadzenia swobodnej aktywności związkowej. Wszystko po to, by realnie organizacja zaprzestała działań. Ci związkowcy, którzy się tej narracji nie poddali, często uzyskują korzystne orzeczenia sądu, które jednoznacznie potwierdzają, iż działalność związkowa wewnątrz zakładu pracy nie wymaga akceptacji pracodawcy! P. Krzyżaniak zachęcał przedstawicieli i przedstawicielki komisji zakładowych IP do przyjęcia takiej właśnie perspektywy. Omówił też, jak się historycznie zmieniało prawo i na czym polega obecna restrykcyjność przepisów w odniesieniu do strajku. Przekonywał, iż dopóki w Polsce nie będzie swobody strajkowania, nie zostaną zniesione ustawy, które reglamentują strajk, broń ta nie będzie mogła zostać skutecznie wykorzystana w walce o interesy pracownicze.

Związkowe media

Ostatni panel prowadzony przez Gabe Wilczyńską (Komisja Krajowa), Jakuba Grzegorczyka oraz Bartosza Kurzycę dotyczył szeregu zagadnień związanych z mediami związkowymi: od wykorzystania narzędzi typu Facebook, Instagram, Twitter itd., przez stronę związkową ozzip.pl i Biuletyn Związkowy IP, po wspierania akacji protestacyjnych przez odpowiednio redagowane i kolportowane ulotki. Dyskusja toczyła się wokół problemów: w jaką stronę powinny rozwijać się nasze media i w jakim stopniu są przydatne w codziennej działalności związkowej (prezentacja wyników ankiety) oraz w jaki sposób mogą celniej odpowiadać na potrzeby komisji; jak może wyglądać budowanie komunikacji medialnej ze wsparciem członkiń i członków związku; oraz jak budować narrację medialną. Na zakończenia drugiego dnia Zjazdu obrady podsumował Jarosław Urbański (Komisja Krajowa).

* * *

Dziękujemy serdecznie Food Not Bombs Kraków oraz Komisja Horeca OZZIP - Kraków za świetne jedzenie, Spółdzielni Ogniwo za goszczenie nas wieczorami oraz Komisji Zakładowej OZZ Inicjatywa Pracownicza na Uniwersytecie Jagiellońskim za zorganizowanie nam przestrzeni do obrad!

Tekst za: https://www.ozzip.pl/informacje/ogolnopolskie/item/2982-odbyl-sie-zjazd-roboczy-inicjatywy-pracowniczej?fbclid=IwAR1i_6U_oyfBDT3fxuPVbT4wV-Z6Ui68FrWBNjcRNCvW119LTSKySYRP_fo